શ્રી ગણેશાય નમઃ સ્વાગત છે તમારૂ આપણા ગુજરાતી ભક્તિ લેખમાં આજના શુભ દિવસે પાઠ કરો 101 શ્લોક નો સૌથી ઉત્તમ શ્રી સૂયૅદેવ શતકં આ પાઠ ના પઠનથી સૂયૅદેવનું શુભ ફળ 100% મળેજ
શ્રી સૂર્ય શતકમ્
॥ સૂર્યશતકમ્ ॥
મહાકવિશ્રીમયૂરપ્રણીતમ્
॥ શ્રી ગણેશાય નમઃ ॥
જંભારાતીભકુંભોદ્ભવમિવ દધતઃ સાંદ્રસિંદૂરરેણું
રક્તાઃ સિક્તા ઇવૌઘૈરુદયગિરિતટીધાતુધારાદ્રવસ્ય । વર્ સક્તૈઃ
આયાંત્યા તુલ્યકાલં કમલવનરુચેવારુણા વો વિભૂત્યૈ
ભૂયાસુર્ભાસયંતો ભુવનમભિનવા ભાનવો ભાનવીયાઃ ॥ 1 ॥
ભક્તિપ્રહ્વાય દાતું મુકુલપુટકુટીકોટરક્રોડલીનાં
લક્ષ્મીમાક્રષ્ટુકામા ઇવ કમલવનોદ્ધાટનં કુર્વતે યે ।
કાલાકારાંધકારાનનપતિતજગત્સાધ્વસધ્વંસકલ્યાઃ
કલ્યાણં વઃ ક્રિયાસુઃ કિસલયરુચયસ્તે કરા ભાસ્કરસ્ય ॥ 2 ॥
ગર્ભેષ્વંભોરુહાણાં શિખરિષુ ચ શિતાગ્રેષુ તુલ્યં પતંતઃ
પ્રારંભે વાસરસ્ય વ્યુપરતિસમયે ચૈકરૂપાસ્તથૈવ ।
નિષ્પર્યાયં પ્રવૃત્તાસ્ત્રિભુવનભવનપ્રાંગણે પાંતુ યુષ્મા-
નૂષ્માણં સંતતાધ્વશ્રમજમિવ ભૃશં બિભ્રતો બ્રધ્નપાદાઃ ॥ 3 ॥
પ્રભ્રશ્યત્યુત્તરીયત્વિષિ તમસિ સમુદ્દીક્ષ્ય વીતાવૃતીન્પ્રા-
ગ્જંતૂંસ્તંતૂન્યથા યાનતનુ વિતનુતે તિગ્મરોચિર્મરીચીન્ ।
તે સાંદ્રીભૂય સદ્યઃ ક્રમવિશદદશાશાદશાલીવિશાલં
શશ્વત્સંપાદયંતોઽંબરમમલમલં મંગલં વો દિશંતુ ॥ 4 ॥
ન્યક્કુર્વન્નોષધીશે મુષિતરુચિ શુચેવૌષધીઃ પ્રોષિતાભા
ભાસ્વદ્ગ્રાવોદ્ગતેન પ્રથમમિવ કૃતાભ્યુદ્ગતિઃ પાવકેન ।
પક્ષચ્છેદવ્રણાસૃક્સ્રુત ઇવ દૃષદો દર્શયન્પ્રાતરદ્રે-
રાતામ્રસ્તીવ્રભાનોરનભિમતનુદે સ્તાદ્ગભસ્ત્યુદ્ગમો વઃ ॥ 5 ॥
શીર્ણઘ્રાણાંઘ્રિપાણીન્વ્રણિભિરપઘનૈર્ઘર્ઘરાવ્યક્તઘોષાન્
દીર્ઘાઘ્રાતાનઘૌઘૈ પુનરપિ ઘટયત્યેક ઉલ્લાઘયન્ યઃ ।
ઘર્માંશોસ્તસ્ય વોઽંતર્દ્વિગુણઘનઘૃણાનિઘ્નનિર્વિઘ્નવૃત્તે-
ર્દત્તાર્ઘાઃ સિદ્ધસંઘૈર્વિદધતુ ઘૃણયઃ શીઘ્રમંહોવિધાતમ્ ॥ 6 ॥
બિભ્રાણા વામનત્વં પ્રથમમથ તથૈવાંશવઃ પ્રાંશવો વઃ
ક્રાંતાકાશાંતરાલાસ્તદનુ દશદિશઃ પૂરયંતસ્તતોઽપિ ।
ધ્વાંતાદાચ્છિદ્ય દેવદ્વિષ ઇવ બલિતો વિશ્વમાશ્વશ્નુવાનાઃ વર્ દેવદ્રુહ
કૃચ્છ્રાણ્યુચ્છ્રાયહેલોપહસિતહરયો હારિદશ્વા હરંતુ ॥ 7 ॥
ઉદ્ગાઢેનારુણિમ્ના વિદધતિ બહુલં યેઽરુણસ્યારુણત્વં
મૂર્ધોદ્ધૂતૌ ખલીનક્ષતરુધિરરુચો યે રથાશ્વાનનેષુ ।
શૈલાનાં શેખરત્વં શ્રિતશિખરિશિખાસ્તન્વતે યે દિશંતુ વર્ શિખરશિખાઃ
પ્રેંખંતઃ ખે ખરાંશોઃ ખચિતદિનમુખાસ્તે મયૂખાઃ સુખં વઃ ॥ 8 ॥
દત્તાનંદાઃ પ્રજાનાં સમુચિતસમયાકૃષ્ટસૃષ્ટૈઃ પયોભિઃ વર્ અક્લિષ્ટસૃષ્ટૈઃ
પૂર્વાહ્ણે વિપ્રકીર્ણા દિશિ દિશિ વિરમત્યહ્નિ સંહારભાજઃ ।
દીપ્તાંશોર્દીર્ઘદુઃખપ્રભવભવભયોદન્વદુત્તારનાવો
ગાવો વઃ પાવનાનાં પરમપરિમિતાં પ્રીતિમુત્પાદયંતુ ॥ 9 ॥
બંધધ્વંસૈકહેતું શિરસિ નતિરસાબદ્ધસંધ્યાંજલીનાં
લોકાનાં યે પ્રબોધં વિદધતિ વિપુલાંભોજખંડાશયેવ ।
યુષ્માકં તે સ્વચિત્તપ્રથિતપૃથુતરપ્રાર્થનાકલ્પવૃક્ષાઃ વર્ પ્રથિમ
કલ્પંતાં નિર્વિકલ્પં દિનકરકિરણાઃ કેતવઃ કલ્મષસ્ય ॥ 10 ॥
ધારા રાયો ધનાયાપદિ સપદિ કરાલંબભૂતાઃ પ્રપાતે
તત્ત્વાલોકૈકદીપાસ્ત્રિદશપતિપુરપ્રસ્થિતૌ વીથ્ય એવ ।
નિર્વાણોદ્યોગિયોગિપ્રગમનિજતનુદ્વારિ વેત્રાયમાણા-
સ્ત્રાયંતાં તીવ્રભાનોર્દિવસમુખસુખા રશ્મયઃ કલ્મષાદ્વઃ ॥ 11 ॥
વર્ તીવ્રભાસઃ વર્ કશ્મલાદ્વઃ
પ્રાચિ પ્રાગાચરંત્યોઽનતિચિરમચલે ચારુચૂડામણિત્વં
મુંચંત્યો રોચનાંભઃ પ્રચુરમિવ દિશામુચ્ચકૈશ્ચર્ચનાય ।
ચાટૂત્કૈશ્ચક્રનામ્નાં ચતુરમવિચલૈર્લોચનૈરર્ચ્યમાના- વર્ સુચિરં
શ્ચેષ્ટંતાં ચિંતિતાનામુચિતમચરમાશ્ચંડરોચીરુચો વઃ ॥ 12 ॥
એકં જ્યોતિર્દૃશૌ દ્વે ત્રિજગતિ ગદિતાન્યબ્જજાસ્યૈશ્ચતુર્ભિ-
ર્ભૂતાનાં પંચમં યાન્યલમૃતુષુ તથા ષટ્સુ નાનાવિધાનિ ।
યુષ્માકં તાનિ સપ્તત્રિદશમુનિનુતાન્યષ્ટદિગ્ભાંજિ ભાનો-
ર્યાંતિ પ્રાહ્ણે નવત્વં દશ દધતુ શિવં દીધિતીનાં શતાનિ ॥ 13 ॥ વર્ દદતુ
આવૃત્તિભ્રાંતવિશ્વાઃ શ્રમમિવ દધતઃ શોષિણઃ સ્વોષ્મણેવ
ગ્રીષ્મે દાવાગ્નિતપ્તા ઇવ રસમસકૃદ્યે ધરિત્ર્યા ધયંતિ ।
તે પ્રાવૃષ્યાત્તપાનાતિશયરુજ ઇવોદ્વાંતતોયા હિમર્તૌ
માર્તંડસ્યાપ્રચંડાશ્ચિરમશુભભિદેઽભીષવો વો ભવંતુ ॥ 14 ॥
તન્વાના દિગ્વધૂનાં સમધિકમધુરાલોકરમ્યામવસ્થા-
મારુઢપ્રૌઢિલેશોત્કલિતકપિલિમાલંકૃતિઃ કેવલૈવ ।
ઉજ્જૃંભાંભોજનેત્રદ્યુતિનિ દિનમુખે કિંચિદુદ્ભિદ્યમાના
શ્મશ્રુશ્રેણીવ ભાસાં દિશતુ દશશતી શર્મ ઘર્મત્વિષો વઃ ॥ 15 ॥
મૌલીંદોર્મૈષ મોષીદ્દ્યુતિમિતિ વૃષભાંકેન યઃ શંકિનેવ
પ્રત્યગ્રોદ્ઘાટિતાંભોરુહકુહરગુહાસુસ્થિતેનેવ ધાત્રા ।
કૃષ્ણેન ધ્વાંતકૃષ્ણસ્વતનુપરિભવત્રસ્નુનેવ સ્તુતોઽલં
ત્રાણાય સ્તાત્તનીયાનપિ તિમિરરિપોઃ સ ત્વિષામુદ્ગમો વઃ ॥ 16 ॥
વિસ્તીર્ણં વ્યોમ દીર્ઘાઃ સપદિ દશ દિશો વ્યસ્તવેલાંભસોઽબ્ધીન્
કુર્વદ્ભિર્દૃશ્યનાનાનગનગરનગાભોગપૃથ્વીં ચ પૃથ્વીમ્ ।
પદ્મિન્યુચ્છ્વાસ્યતે યૈરુષસિ જગદપિ ધ્વંસયિત્વા તમિસ્રા-
મુસ્રા વિસ્રંસયંતુ દ્રુતમનભિમતં તે સહસ્રત્વિષો વઃ ॥ 17 ॥
વર્ વિસ્રાવયંતુ
અસ્તવ્યસ્તત્વશૂન્યો નિજરુચિરનિશાનશ્વરઃ કર્તુમીશો
વિશ્વં વેશ્મેવ દીપઃ પ્રતિહતતિમિરં યઃ પ્રદેશસ્થિતોઽપિ ।
દિક્કાલાપેક્ષયાસૌ ત્રિભુવનમટતસ્તિગ્મભાનોર્નવાખ્યાં
યાતઃ શાતક્રતવ્યાં દિશિ દિશતુ શિવં સોઽર્ચિષામુદ્ગમો વઃ ॥ 18 ॥
માગાન્મ્લાનિં મૃણાલી મૃદુરિતિ દયયેવાપ્રવિષ્ટોઽહિલોકં
લોકાલોકસ્ય પાર્શ્વં પ્રતપતિ ન પરં યસ્તદાખ્યાર્થમેવ ।
ઊર્ધ્વં બ્રહ્માંડખંડસ્ફુટનભયપરિત્યક્તદૈર્ઘ્યો દ્યુસીમ્નિ
સ્વેછાવશ્યાવકાશાવધિરવતુ સ વસ્તાપનો રોચિરોઘઃ ॥ 19 ॥
અશ્યામઃ કાલ એકો ન ભવતિ ભુવનાંતોઽપિ વીતેઽંધકારે વર્ વીતાંધકારઃ
સદ્યઃ પ્રાલેયપાદો ન વિલયમચલશ્ચંદ્રમા અપ્યુપૈતિ ।
બંધઃ સિદ્ધાંજલીનાં ન હિ કુમુદવનસ્યાપિ યત્રોજ્જિહાને
તત્પ્રાતઃ પ્રેક્ષણીયં દિશતુ દિનપતેર્ધામ કામાધિકં વઃ ॥ 20 ॥
યત્કાંતિં પંકજાનાં ન હરતિ કુરુતે પ્રત્યુતાધિક્યરમ્યાં વર્ પ્રત્યુતાતીવ રમ્યાં
નો ધત્તે તારકાભાં તિરયતિ નિતરામાશુ યન્નિત્યમેવ । વર્ નાધત્તે
કર્તું નાલં નિમેષં દિવસમપિ પરં યત્તદેકં ત્રિલોક્યા-
શ્ચક્ષુઃ સામાન્યચક્ષુર્વિસદૃશમઘભિદ્ભાસ્વતસ્તાન્મહો વઃ ॥ 21 ॥
ક્ષ્માં ક્ષેપીયઃ ક્ષપાંભઃશિશિરતરજલસ્પર્શતર્ષાદૃતેવ
દ્રાગાશા નેતુમાશાદ્વિરદકરસરઃપુષ્કરાણીવ બોધમ્ ।
પ્રાતઃ પ્રોલ્લંઘ્ય વિષ્ણોઃ પદમપિ ઘૃણયેવાતિવેગાદ્દવીય-
સ્યુદ્દામ દ્યોતમાના દહતુ દિનપતેર્દુર્નિમિત્તં દ્યુતિર્વઃ ॥ 22 ॥
નો કલ્પાપાયવાયોરદયરયદલત્ક્ષ્માધરસ્યાપિ ગમ્યા વર્ શમ્યા
ગાઢોદ્ગીર્ણોજ્જ્વલશ્રીરહનિ ન રહિતા નો તમઃકજ્જલેન ।
પ્રાપ્તોત્પત્તિઃ પતંગાન્ન પુનરુપગતા મોષમુષ્ણત્વિષો વો
વર્તિઃ સૈવાન્યરૂપા સુખયતુ નિખિલદ્વીપદીપસ્ય દીપ્તિઃ ॥ 23 ॥
નિઃશેષાશાવપૂરપ્રવણગુરુગુણશ્લાઘનીયસ્વરૂપા
પર્યાપ્તં નોદયાદૌ દિનગમસમયોપપ્લવેઽપ્યુન્નતૈવ ।
અત્યંતં યાનભિજ્ઞા ક્ષણમપિ તમસા સાકમેકત્ર વસ્તું
બ્રધ્નસ્યેદ્ધા રુચિર્વો રુચિરિવ રુચિતસ્યાપ્તયે વસ્તુનોસ્તુ ॥ 24 ॥ વર્ ચિરુરસ્ય, રુચિરસ્ય
વિભ્રાણઃ શક્તિમાશુ પ્રશમિતબલવત્તારકૌર્જિત્યગુર્વીં
કુર્વાણો લીલયાધઃ શિખિનમપિ લસચ્ચંદ્રકાંતાવભાસમ્ ।
આદધ્યાદંધકારે રતિમતિશયિનીમાવહન્વીક્ષણાનાં વર્ આદેયાદીક્ષણાનાં
બાલો લક્ષ્મીમપારામપર ઇવ ગુહોઽહર્પતેરાતપો વઃ ॥ 25 ॥
જ્યોત્સ્નાંશાકર્ષપાંડુદ્યુતિ તિમિરમષીશેષકલ્માષમીષ-
જ્જૃંભોદ્ભૂતેન પિંગં સરસિજરજસા સંધ્યયા શોણશોચિઃ ।
પ્રાતઃપ્રારંભકાલે સકલમપિ જગચ્ચિત્રમુન્મીલયંતી
કાંતિસ્તીક્ષ્ણત્વિષોઽક્ષ્ણાં મુદમુપનયતાત્તૂલિકેવાતુલાં વઃ ॥ 26 ॥
આયાંતી કિં સુમેરોઃ સરણિરરુણિતા પાદ્મરાગૈઃ પરાગૈ-
રાહોસ્વિત્સ્વસ્ય માહારજનવિરચિતા વૈજયંતી રથસ્ય ।
માંજિષ્ઠી પ્રષ્ઠવાહાવલિવિધુતશિરશ્ચામરાલી નુ લોકૈ- વર્ ચામરાલીવ
રાશંક્યાલોકિતૈવં સવિતુરઘનુદે સ્તાત્પ્રભાતપ્રભા વઃ ॥ 27 ॥
ધ્વાંતધ્વંસં વિધત્તે ન તપતિ રુચિમન્નાતિરૂપં વ્યનક્તિ
ન્યક્ત્વં નીત્વાપિ નક્તં ન વિતરતિતરાં તાવદહ્નસ્ત્વિષં યઃ । વર્ ન્યક્તામહ્નિ
સ પ્રાતર્મા વિરંસીદસકલપટિમા પૂરયન્યુષ્મદાશા-
માશાકાશાવકાશાવતરણતરુણપ્રક્રમોઽર્કપ્રકાશઃ ॥ 28 ॥
તીવ્રં નિર્વાણહેતુર્યદપિ ચ વિપુલં યત્પ્રકર્ષેણ ચાણુ
પ્રત્યક્ષં યત્પરોક્ષં યદિહ યદપરં નશ્વરં શાશ્વતં ચ ।
યત્સર્વસ્ય પ્રસિદ્ધં જગતિ કતિપયે યોગિનો યદ્વિદંતિ
જ્યોતિસ્તદ્દ્વિપ્રકારં સવિતુરવતુ વો બાહ્યમાભ્યંતરં ચ ॥ 29 ॥
રત્નાનાં મંડનાય પ્રભવતિ નિયતોદ્દેશલબ્ધાવકાશં
વહ્નેર્દાર્વાદિ દગ્ધું નિજજડિમતયા કર્તુમાનંદમિંદોઃ ।
યચ્ચ ત્રૈલોક્યભૂષાવિધિરઘદહનં હ્લાદિ વૃષ્ટ્યાશુ તદ્વો વર્ યત્તુ
બાહુલ્યોત્પાદ્યકાર્યાધિકતરમવતાદેકમેવાર્કતેજઃ ॥ 30 ॥
મીલચ્ચક્ષુર્વિજિહ્મશ્રુતિ જડરસનં નિઘ્નિતઘ્રાણવૃત્તિ
સ્વવ્યાપારાક્ષમત્વક્પરિમુષિતમનઃ શ્વાસમાત્રાવશેષમ્ ।
વિસ્રસ્તાંગં પતિત્વા સ્વપદપહરતાદશ્રિયં વોઽર્કજન્મા વર્ અપ્રિયં
કાલવ્યાલાવલીઢં જગદગદ ઇવોત્થાપયન્પ્રાક્પ્રતાપઃ ॥ 31 ॥
નિઃશેષં નૈશમંભઃ પ્રસભમપનુદન્નશ્રુલેશાનુકારિ
સ્તોકસ્તોકાપનીતારુણરુચિરચિરાદસ્તદોષાનુષંગઃ ।
દાતા દૃષ્ટિં પ્રસન્નાં ત્રિભુવનનયનસ્યાશુ યુષ્મદ્વિરુદ્ધં
વધ્યાદ્બ્રધ્નસ્ય સિદ્ધાંજનવિધિરપરઃ પ્રાક્તનોઽર્ચિઃપ્રચારઃ ॥ 32 ॥
ભૂત્વા જંભસ્ય ભેત્તુઃ કકુભિ પરિભવારંભભૂઃ શુભ્રભાનો- વર્ સ્થિત્વા
ર્બિભ્રાણા બભ્રુભાવં પ્રસભમભિનવાંભોજજૃંભાપ્રગલ્ભા ।
ભૂષા ભૂયિષ્ઠશોભા ત્રિભુવનભવનસ્યાસ્ય વૈભાકરી પ્રાગ્-
વિભ્રાંતા ભ્રાજમાના વિભવતુ વિભવોદ્ભૂતયે સા વિભા વઃ ॥ 33 ॥ વર્ નિર્ભાંતિ, વિભ્રાંતિ
સંસક્તં સિક્તમૂલાદભિનવભુવનોદ્યાનકૌતૂહલિન્યા
યામિન્યા કન્યયેવામૃતકરકલશાવર્જિતેનામૃતેન ।
અર્કાલોકઃ ક્રિયાદ્વો મુદમુદયશિરશ્ચક્રવાલાલવાલા-
દુદ્યન્બાલપ્રવાલપ્રતિમરુચિરહઃપાદપપ્રાક્પ્રરોહઃ ॥ 34 ॥
ભિન્નં ભાસારુણસ્ય ક્વચિદભિનવયા વિદ્રુમાણાં ત્વિષેવ
ત્વઙ્ન્નક્ષત્રરત્નદ્યુતિનિકરકરાલાંતરાલં ક્વચિચ્ચ ।
નાંતર્નિઃશેષકૃષ્ણશ્રિયમુદધિમિવ ધ્વાંતરાશિં પિબન્સ્તા-
દૌર્વઃ પૂર્વોઽપ્યપૂર્વોઽગ્નિરિવ ભવદઘપ્લુષ્ટયેઽર્કાવભાસઃ ॥ 35 ॥
ગંધર્વૈર્ગદ્યપદ્યવ્યતિકરિતવચોહૃદ્યમાતોદ્યવાદ્યૈ-
રાદ્યૈર્યો નારદાદ્યૈર્મુનિભિરભિનુતો વેદવેદ્યૈર્વિભિદ્ય ।
વર્ વીતવેદ્યૈર્વિવિદ્ય, વેદવિદ્ભિર્વિભિદ્ય
આસાદ્યાપદ્યતે યં પુનરપિ ચ જગદ્યૌવનં સદ્ય ઉદ્ય-
ન્નુદ્દ્યોતો દ્યોતિતદ્યૌર્દ્યતુ દિવસકૃતોઽસાવવદ્યાનિ વોઽદ્ય ॥ 36 ॥
આવાનૈશ્ચંદ્રકાંતૈશ્ચ્યુતતિમિરતયા તાનવાત્તારકાણા- વર્ આવાંતૈઃ
મેણાંકાલોકલોપાદુપહતમહસામોષધીનાં લયેન ।
આરાદુત્પ્રેક્ષ્યમાણા ક્ષણમુદયતટાંતર્હિતસ્યાહિમાંશો-
રાભા પ્રાભાતિકી વોઽવતુ ન તુ નિતરાં તાવદાવિર્ભવંતી ॥ 37 ॥
સાનૌ સા નૌદયે નારુણિતદલપુનર્યૌવનાનાં વનાના- વર્ લસદ્યૌવનાનાં
માલીમાલીઢપૂર્વા પરિહૃતકુહરોપાંતનિમ્ના તનિમ્ના ।
ભા વોઽભાવોપશાંતિં દિશતુ દિનપતેર્ભાસમાના સમાના-
રાજી રાજીવરેણોઃ સમસમયમુદેતીવ યસ્યા વયસ્યા ॥ 38 ॥
ઉજ્જૃંભાંભોરુહાણાં પ્રભવતિ પયસાં યા શ્રિયે નોષ્ણતાયૈ
પુષ્ણાત્યાલોકમાત્રં ન તુ દિશતિ દૃશાં દૃશ્યમાના વિધાતમ્ ।
પૂર્વાદ્રેરેવ પૂર્વં દિવમનુ ચ પુનઃ પાવની દિઙ્મુખાના- વર્ તતઃ
મેનાંસ્યૈની વિભાસૌ નુદતુ નુતિપદૈકાસ્પદં પ્રાક્તની વઃ ॥ 39 ॥
વાચાં વાચસ્પતેરપ્યચલભિદુચિતાચાર્યકાણાં પ્રપંચૈ-
ર્વૈરંચાનાં તથોચ્ચારિતચતુરૃચાં ચાનનાનાં ચતુર્ણામ્ । વર્ રુચિર
ઉચ્યેતાર્ચાસુ વાચ્યચ્યુતિશુચિચરિતં યસ્ય નોચ્ચૈર્વિવિચ્ય વર્ અર્ચાસ્વવાચ્ય
પ્રાચ્યં વર્ચશ્ચકાસચ્ચિરમુપચિનુતાત્તસ્ય ચંડાર્ચિષો વઃ ॥ 40 ॥ વર્ શ્રિયં
મૂર્ધ્ન્યદ્રેર્ધાતુરાગસ્તરુષુ કિસલયો વિદ્રુમૌઘઃ સમુદ્રે
વર્ – કિસલયાદ્વિદ્રુમૌઘાત્સમુદ્રે
દિઙ્માતંગોત્તમાંગેષ્વભિનવનિહિતઃ સાંદ્રસિંદૂરરેણુઃ ।
વર્ વિહિતઃ, નિહિતાત્સંદ્રસિંદૂરરેણોઃ
સીમ્નિ વ્યોમ્નશ્ચ હેમ્નઃ સુરશિખરિભુવો જાયતે યઃ પ્રકાશઃ
શોણિમ્નાસૌ ખરાંશોરુષસિ દિશતુ વઃ શર્મ શોભૈકદેશઃ ॥ 41 ॥
અસ્તાદ્રીશોત્તમાંગે શ્રિતશશિનિ તમઃકાલકૂટે નિપીતે
યાતિ વ્યક્તિં પુરસ્તાદરુણકિસલયે પ્રત્યુષઃપારિજાતે ।
ઉદ્યંત્યારક્તપીતાંબરવિશદતરોદ્વીક્ષિતા તીક્ષ્ણભાનો-
વર્ રુચિરતરોદ્વીક્ષિતા વર્ તીવ્રભાસઃ
ર્લક્ષ્મીર્લક્ષ્મીરિવાસ્તુ સ્ફુટકમલપુટાપાશ્રયા શ્રેયસે વઃ ॥ 42 ॥ વર્ પુટોપાશ્રય
નોદન્વાંજન્મભૂમિર્ન તદુદરભુવો બાંધવાઃ કૌસ્તુભાદ્યા
યસ્યાઃ પદ્મં ન પાણૌ ન ચ નરકરિપૂરઃસ્થલી વાસવેશ્મ ।
તેજોરૂપાપરૈવ ત્રિષુ ભુવનતલેષ્વાદધાના વ્યવસ્થાં વર્ ત્રિભુવનભવને
સા શ્રીઃ શ્રેયાંસિ દિશ્યાદશિશિરમહસો મંડલાગ્રોદ્ગતા વઃ ॥ 43 ॥
॥ ઇતિ દ્યુતિવર્ણનમ્ ॥ વર્ તેજોવર્ણનમ્
॥ અથ અશ્વવર્ણનમ્ ॥
રક્ષંત્વક્ષુણ્ણહેમોપલપટલમલં લાઘવાદુત્પતંતઃ
પાતંગાઃ પંગ્વવજ્ઞાજિતપવનજવા વાજિનસ્તે જગંતિ ।
યેષાં વીતાન્યચિહ્નોન્નયમપિ વહતાં માર્ગમાખ્યાતિ મેરા-
વુદ્યન્નુદ્દામદીપ્તિર્દ્યુમણિમણિશિલાવેદિકાજાતવેદાઃ ॥ 44 ॥
પ્લુષ્ટાઃ પૃષ્ઠેંઽશુપાતૈરતિનિકટતયા દત્તદાહાતિરેકૈ-
રેકાહાક્રાંતકૃત્સ્નત્રિદિવપથપૃથુશ્વાસશોષાઃ શ્રમેણ ।
તીવ્રોદન્યાસ્ત્વરંતામહિતવિહતયે સપ્તયઃ સપ્તસપ્તે-
રભ્યાશાકાશગંગાજલસરલગલાવાઙ્નતાગ્રાનના વઃ ॥ 45 ॥ વર્ ગલવર્જિતાગ્રાનનાઃ
મત્વાન્યાન્પાર્શ્વતોઽશ્વાન્ સ્ફટિકતટદૃષદ્દૃષ્ટદેહા દ્રવંતી
વ્યસ્તેઽહન્યસ્તસંધ્યેયમિતિ મૃદુપદા પદ્મરાગોપલેષુ ।
સાદૃશ્યાદૃશ્યમૂર્તિર્મરકતકટકે ક્લિષ્ટસૂતા સુમેરો-
ર્મૂર્ધન્યાવૃત્તિલબ્ધધ્રુવગતિરવતુ બ્રધ્નવાહાવલિર્વઃ ॥ 46 ॥ વર્ દ્રુત
હેલાલોલં વહંતી વિષધરદમનસ્યાગ્રજેનાવકૃષ્ટા
સ્વર્વાહિન્યાઃ સુદૂરં જનિતજવજયા સ્યંદનસ્ય સ્યદેન ।
નિર્વ્યાજં તાયમાને હરિતિમનિ નિજે સ્ફીતફેનાહિતશ્રી- વર્ સ્ફીતફેનાસ્મિતશ્રીઃ
રશ્રેયાંસ્યશ્વપંક્તિઃ શમયતુ યમુનેવાપરા તાપની વઃ ॥ 47 ॥
માર્ગોપાંતે સુમેરોર્નુવતિ કૃતનતૌ નાકધામ્નાં નિકાયે
વીક્ષ્ય વ્રીડાનતાનાં પ્રતિકુહરમુખં કિંનરીણાં મુખાનિ ।
સૂતેઽસૂયત્યપીષજ્જડગતિ વહતાં કંધરાર્ધૈર્વલદ્ભિ- વર્ કંધરાગ્રૈઃ
ર્વાહાનાં વ્યસ્યતાદ્વઃ સમમસમહરેર્હેષિતં કલ્મષાણિ ॥ 48 ॥
ધુન્વંતો નીરદાલીર્નિજરુચિહરિતાઃ પાર્શ્વયોઃ પક્ષતુલ્યા-
સ્તાલૂત્તાનૈઃ ખલીનૈઃ ખચિતમુખરુચશ્ચ્યોતતા લોહિતેન ।
ઉડ્ડીયેવ વ્રજંતો વિયતિ ગતિવશાદર્કવાહાઃ ક્રિયાસુઃ
ક્ષેમં હેમાદ્રિહૃદ્યદ્રુમશિખરશિરઃશ્રેણિશાખાશુકા વઃ ॥ 49 ॥
॥ ઇત્યશ્વવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ અરુણવર્ણનમ્ ॥
પ્રાતઃ શૈલાગ્રરંગે રજનિજવનિકાપાયસંલક્ષ્યલક્ષ્મી-
ર્વિક્ષિપ્તાપૂર્વપુષ્પાંજલિમુડુનિકરં સૂત્રધારાયમાણઃ ।
યામેષ્વંકેષ્વિવાહ્નઃ કૃતરુચિષુ ચતુર્ષ્વેવ જાતપ્રતિષ્ઠા- વર્ યાતઃ પ્રતિષ્ઠાં
મવ્યાત્પ્રસ્તાવયન્વો જગદટનમહાનાટિકાં સૂર્યસૂતઃ ॥ 50 ॥
આક્રાંત્યા વાહ્યમાનં પશુમિવ હરિણા વાહકોઽગ્ર્યો હરીણાં
ભ્રામ્યંતં પક્ષપાતાજ્જગતિ સમરુચિઃ સર્વકર્મૈકસાક્ષી ।
શત્રું નેત્રશ્રુતીનામવજયતિ વયોજ્યેષ્ઠભાવે સમેઽપિ
સ્થામ્નાં ધામ્નાં નિધિર્યઃ સ ભવદઘનુદે નૂતનઃ સ્તાદનૂરુઃ ॥ 51 ॥
દત્તાર્ઘૈર્દૂરનમ્રૈર્વિયતિ વિનયતો વીક્ષિતઃ સિદ્ધસાર્થૈઃ વર્ સિદ્ધસાધ્યૈઃ
સાનાથ્યં સારથિર્વઃ સ દશશતરુચેઃ સાતિરેકં કરોતુ ।
આપીય પ્રાતરેવ પ્રતતહિમપયઃસ્યંદિનીરિંદુભાસો
યઃ કાષ્ઠાદીપનોઽગ્રે જડિત ઇવ ભૃશં સેવતે પૃષ્ઠતોઽર્કમ્ ॥ 52 ॥
મુંચન્રશ્મીંદિનાદૌ દિનગમસમયે સંહરંશ્ચ સ્વતંત્ર-
સ્તોત્રપ્રખ્યાતવીર્યોઽવિરતહરિપદાક્રાંતિબદ્ધાભિયોગઃ । વર્ વિતત
કાલોત્કર્ષાલ્લઘુત્વં પ્રસભમધિપતૌ યોજયન્યો દ્વિજાનાં
સેવાપ્રીતેન પૂષ્ણાત્મસમ ઇવ કૃતસ્ત્રાયતાં સોઽરુણો વઃ ॥ 53 ॥ વર્ સ્વસમ
શાતઃ શ્યામાલતાયાઃ પરશુરિવ તમોઽરણ્યવહ્નેરિવાર્ચિઃ વર્ દાહે દવાભઃ
પ્રાચ્યેવાગ્રે ગ્રહીતું ગ્રહકુમુદવનં પ્રાગુદસ્તોઽગ્રહસ્તઃ ।
વર્ પ્રાચીવાગ્રે, ગ્રહકુમુદરુચિં
ઐક્યં ભિંદંદ્યુભૂમ્યોરવધિરિવ વિધાતેવ વિશ્વપ્રબોધે
વાહાનાં વો વિનેતા વ્યપનયતુ વિપન્નામ ધામાધિપસ્ય ॥ 54 ॥
પૌરસ્ત્યસ્તોયદર્તોઃ પવન ઇવ પતત્પાવકસ્યેવ ધૂમો વર્ પતન્
વિશ્વસ્યેવાદિસર્ગઃ પ્રણવ ઇવ પરં પાવનો વેદરાશેઃ
સંધ્યાનૃત્યોત્સવેચ્છોરિવ મદનરિપોર્નંદિનાંદીનિનાદઃ
સૌરસ્યાગ્રે સુખં વો વિતરતુ વિનતાનંદનઃ સ્યંદનસ્ય ॥ 55 ॥ વર્ સ્યંદનો વઃ
પર્યાપ્તં તપ્તચામીકરકટકતટે શ્લિષ્ટશીતેતરાંશા-
વાસીદત્સ્યંદનાશ્વાનુકૃતિમરકતે પદ્મરાગાયમાણઃ । વર્ અશ્વાનુકૃતમરકતે
યઃ સોત્કર્ષાં વિભૂષાં કુરુત ઇવ કુલક્ષ્માભૃદીશસ્ય મેરો-
રેનાંસ્યહ્નાય દૂરં ગમયતુ સ ગુરુઃ કાદ્રવેયદ્વિષો વઃ ॥ 56 ॥
નીત્વાશ્વાન્સપ્ત કક્ષા ઇવ નિયમવશં વેત્રકલ્પપ્રતોદ- વર્ કક્ષ્યા
સ્તૂર્ણં ધ્વાંતસ્ય રાશાવિતરજન ઇવોત્સારિતે દૂરભાજિ ।
પૂર્વં પ્રષ્ઠો રથસ્ય ક્ષિતિભૃદધિપતીંદર્શયંસ્ત્રાયતાં વ-
સ્ત્રૈલોક્યાસ્થાનદાનોદ્યતદિવસપતેઃ પ્રાક્પ્રતીહારપાલઃ ॥ 57 ॥
વજ્રિંજાતં વિકાસીક્ષણકમલવનં ભાસિ નાભાસિ વહ્ને! વર્ નો ભાસિ
તાતં નત્વાશ્વપાર્શ્વાન્નય યમ! મહિષં રાક્ષસા વીક્ષિતાઃ સ્થ ।
સપ્તીન્સિંચ પ્રચેતઃ! પવન! ભજ જવં વિત્તપાવેદિતસ્ત્વં
વંદે શર્વેતિ જલ્પન્પ્રતિદિશમધિપાન્પાતુ પૂષ્ણોઽગ્રણીર્વઃ ॥ 58 ॥
પાશાનાશાંતપાલાદરુણ વરુણતો મા ગ્રહીઃ પ્રગ્રહાર્થં
તૃષ્ણાં કૃષ્ણસ્ય ચક્રે જહિહિ નહિ રથો યાતિ મે નૈકચક્રઃ ।
યોક્તું યુગ્યં કિમુચ્ચૈઃશ્રવસમભિલષસ્યષ્ટમં વૃત્રશત્રો- વર્ ત્વાષ્ટ્રશત્રોઃ
સ્ત્યક્તાન્યાપેક્ષવિશ્વોપકૃતિરિવ રવિઃ શાસ્તિ યં સોઽવતાદ્વઃ ॥ 59 ॥
નો મૂર્ચ્છાચ્છિન્નવાંછઃ શ્રમવિવશવપુર્નૈવ નાપ્યાસ્યશોષી
પાંથઃ પથ્યેતરાણિ ક્ષપયતુ ભવતાં ભાસ્વતોઽગ્રેસરઃ સઃ ।
યઃ સંશ્રિત્ય ત્રિલોકીમટતિ પટુતરૈસ્તાપ્યમાનો મયૂખૈ-
રારાદારામલેખામિવ હરિતમણિશ્યામલામશ્વપંક્તિમ્ ॥ 60 ॥ વર્ હરિતતૃણ
સીદંતોઽંતર્નિમજ્જજ્જડખુરમુસલાઃ સૈકતે નાકનદ્યાઃ
સ્કંદંતઃ કંદરાલીઃ કનકશિખરિણો મેખલાસુ સ્ખલંતઃ ।
દૂરં દૂર્વાસ્થલોત્કા મરકતદૃષદિ સ્થાસ્નવો યન્ન યાતાઃ
પૂષ્ણોઽશ્વાઃ પૂરયંસ્તૈસ્તદવતુ જવનૈર્હુંકૃતેનાગ્રગો વઃ ॥ 61 ॥ વર્ પ્રેરયન્ હુંકૃતૈરગ્રણીઃ
॥ ઇત્યરુણવર્ણનમ્ ॥ વર્ સૂતવર્ણનમ્
॥ અથ રથવર્ણનમ્ ॥
પીનોરઃપ્રેરિતાભ્રૈશ્ચરમખુરપુટાગ્રસ્થિતૈઃ પ્રાતરદ્રા-
વાદીર્ઘાંગૈરુદસ્તો હરિભિરપગતાસંગનિઃશબ્દચક્રઃ ।
ઉત્તાનાનૂરુમૂર્ધાવનતિહઠભવદ્વિપ્રતીપપ્રણામઃ
પ્રાહ્ણે શ્રેયો વિધત્તાં સવિતુરવતરન્વ્યોમવીથીં રથો વઃ ॥ 62 ॥
વર્ પ્રેયો
ધ્વાંતૌઘધ્વંસદીક્ષાવિધિપટુ વહતા પ્રાક્સહસ્રં કરાણા-
વર્ વિધિગુરુ દ્રાક્સહસ્રં
મર્યમ્ણા યો ગરિમ્ણઃ પદમતુલમુપાનીયતાધ્યાસનેન ।
સ શ્રાંતાનાં નિતાંતં ભરમિવ મરુતામક્ષમાણાં વિસોઢું
સ્કંધાત્સ્કંધં વ્રજન્વો વૃજિનવિજિતયે ભાસ્વતઃ સ્યંદનોઽસ્તુ ॥ 63 ॥
યોક્ત્રીભૂતાન્યુગસ્ય ગ્રસિતુમિવ પુરો દંદશૂકાંદધાનો
દ્વેધાવ્યસ્તાંબુવાહાવલિવિહિતબૃહત્પક્ષવિક્ષેપશોભઃ ।
સાવિત્રઃ સ્યંદનોઽસૌ નિરતિશયરયપ્રીણિતાનૂરુરેનઃ-
ક્ષેપીયો વો ગરુત્માનિવ હરતુ હરીચ્છાવિધેયપ્રચારઃ ॥ 64 ॥
એકાહેનૈવ દીર્ઘાં ત્રિભુવનપદવીં લંઘયન્ યો લઘિષ્ઠઃ વર્ કૃસ્ત્નાં
પૃષ્ઠે મેરોર્ગરીયાન્ દલિતમણિદૃષત્ત્વિંષિ પિંષઞ્શિરાંસિ ।
સર્વસ્યૈવોપરિષ્ટાદથ ચ પુનરધસ્તાદિવાસ્તાદ્રિમૂરંધિ
બ્રધ્નસ્યાવ્યાત્સ એવં દુરધિગમપરિસ્પંદનઃ સ્યંદનો વઃ ॥ 65 ॥
ધૂર્ધ્વસ્તાગ્ર્યગ્રહાણિ ધ્વજપટપવનાંદોલિતેંદૂનિ દૂરં વર્ દૂરાત્
રાહૌ ગ્રાસાભિલાષાદનુસરતિ પુનર્દત્તચક્રવ્યથાનિ ।
શ્રાંતાશ્વશ્વાસહેલાધુતવિબુધધુનીનિર્ઝરાંભાંસિ ભદ્રં
દેયાસુર્વો દવીયો દિવિ દિવસપતેઃ સ્યંદનપ્રસ્થિતાનિ ॥ 66 ॥
અક્ષે રક્ષાં નિબધ્ય પ્રતિસરવલયૈર્યોજયંત્યો યુગાગ્રં
ધૂઃસ્તંભે દગ્ધધૂપાઃ પ્રહિતસુમનસો ગોચરે કૂબરસ્ય ।
ચર્ચાશ્ચક્રે ચરંત્યો મલયજપયસા સિદ્ધવધ્વસ્ત્રિસંધ્યં વર્ ચર્ચાં
વંદંતે યં દ્યુમાર્ગે સ નુદતુ દુરિતાન્યંશુમત્સ્યંદનો વઃ ॥ 67 ॥
ઉત્કીર્ણસ્વર્ણરેણુદ્રુતખુરદલિતા પાર્શ્વયોઃ શશ્વદશ્વૈ- વર્ રેણુર્દ્રુત
રશ્રાંતભ્રાંતચક્રક્રમનિખિલમિલન્નેમિનિમ્ના ભરેણ ।
મેરોર્મૂર્ધન્યઘં વો વિઘટયતુ રવેરેકવીથી રથસ્ય
સ્વોષ્મોદક્તાંબુરિક્તપ્રકટિતપુલિનોદ્ધૂસરા સ્વર્ધુનીવ ॥ 68 ॥
વર્ સ્વોષ્મોદસ્તાંબુ
નંતું નાકાલયાનામનિશમનુયતાં પદ્ધતિઃ પંક્તિરેવ વર્ ઉપયતાં
ક્ષોદો નક્ષત્રરાશેરદયરયમિલચ્ચક્રપિષ્ટસ્ય ધૂલિઃ ।
હેષહ્લાદો હરીણાં સુરશિખરિદરીઃ પૂરયન્નેમિનાદો વર્ નાદો
યસ્યાવ્યાત્તીવ્રભાનોઃ સ દિવિ ભુવિ યથા વ્યક્તચિહ્નો રથો વઃ ॥ 69 ॥
નિઃસ્પંદાનાં વિમાનાવલિવિતતદિવાં દેવવૃંદારકાણાં વર્ વલિતદિશા
વૃંદૈરાનંદસાંદ્રોદ્યમમપિ વહતાં વિંદતાં વંદિતું નો ।
મંદાકિન્યામમંદઃ પુલિનભૃતિ મૃદુર્મંદરે મંદિરાભે વર્ મંદરાભે
મંદારૈર્મંડિતારં દધદરિ દિનકૃત્સ્યંદનઃ સ્તાન્મુદે વઃ ॥ 70 ॥
ચક્રી ચક્રારપંક્તિં હરિરપિ ચ હરીન્ ધૂર્જટિર્ધૂર્ધ્વજાંતા-
નક્ષં નક્ષત્રનાથોઽરુણમપિ વરુણઃ કૂબરાગ્રં કુબેરઃ ।
રંહઃ સંઘઃ સુરાણાં જગદુપકૃતયે નિત્યયુક્તસ્ય યસ્ય
સ્તૌતિ પ્રીતિપ્રસન્નોઽન્વહમહિમરુચેઃ સોઽવતાત્સ્યંદનો વઃ ॥ 71 ॥
વર્ રુચ
નેત્રાહીનેન મૂલે વિહિતપરિકરઃ સિદ્ધસાધ્યૈર્મરુદ્ભિઃ
પાદોપાંતે સ્તુતોઽલં બલિહરિરભસાકર્ષણાબદ્ધવેગઃ ।
ભ્રામ્યન્વ્યોમાંબુરાશાવશિશિરકિરણસ્યંદનઃ સંતતં વો
દિશ્યાલ્લક્ષ્મીમપારામતુલિતમહિમેવાપરો મંદરાદ્રિઃ ॥ 72 ॥
વર્ અતુલ્યાં
॥ ઇતિ રથવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ મંડલવર્ણનમ્ ॥
યજ્જ્યાયો બીજમહ્નામપહતતિમિરં ચક્ષુષામંજનં ય- વર્ જ્યાયો યદ્બીજમહ્નામપહૃત
દ્દ્વારં યન્મુક્તિભાજાં યદખિલભુવનજ્યોતિષામેકમોકઃ ।
યદ્વૃષ્ટ્યંભોનિધાનં ધરણિરસસુધાપાનપાત્રં મહદ્ય-
દ્દિશ્યાદીશસ્ય ભાસાં તદધીકલમલં મંગલં મંડલં વઃ ॥ 73 ॥
વર્ દેવસ્ય
ભાનોઃ તદધિકમમલં મંડલં મંગલં
વેલાવર્ધિષ્ણુ સિંધોઃ પય ઇવ ખમિવાર્ધોદ્ગતાગ્ય્રગ્રહોડુ
સ્તોકોદ્ભિન્નસ્વચિહ્નપ્રસવમિવ મધોરાસ્યમસ્યન્મનાંસિ ।
વર્ મહાંસિ
પ્રાતઃ પૂષ્ણોઽશુભાનિ પ્રશમયતુ શિરઃશેખરીભૂતમદ્રેઃ
પૌરસ્ત્યસ્યોદ્ગભસ્તિસ્તિમિતતમતમઃખંડનં મંડલં વઃ ॥ 74 ॥
પ્રત્યુપ્તસ્તપ્તહેમોજ્જ્વલરુચિરચલઃ પદ્મરાગેણ યેન
જ્યાયઃ કિંજલ્કપુંજો યદલિકુલશિતેરંબરેંદીવરસ્ય ।
કાલવ્યાલસ્ય ચિહ્નં મહિતતમમહોમૂરંધિ રત્નં મહદ્ય-
દ્દીપ્તાંશોઃ પ્રાતરવ્યાત્તદવિકલજગન્મંડનં મંડલં વઃ ॥ 75 ॥
કસ્ત્રાતા તારકાણાં પતતિ તનુરવશ્યાયબિંદુર્યથેંદુ-
ર્વિદ્રાણા દૃક્સ્મરારેરુરસિ મુરરિપોઃ કૌસ્તુભો નોદ્ગભસ્તિઃ ।
વહ્નેઃ સાપહ્નવેવ દ્યુતિરુદયગતે યત્ર તન્મંડલં વો
માર્તંડીયં પુનીતાદ્દિવિ ભુવિ ચ તમાંસીવ મૃષ્ણન્મહાંસિ ॥ 76 ॥
યત્પ્રાચ્યાં પ્રાક્ચકાસ્તિ પ્રભવતિ ચ યતઃ પ્રાચ્યસાવુજ્જિહાના-
દિદ્ધં મધ્યે યદહ્નો ભવતિ તતરુચા યેન ચોત્પાદ્યતેઽહઃ ।
યત્પર્યાયેણ લોકાનવતિ ચ જગતાં જીવિતં યચ્ચ તદ્વો
વિશ્વાનુગ્રાહિ વિશ્વં સૃજદપિ ચ રવેર્મંડલં મુક્તયેઽસ્તુ ॥ 77 ॥
શુષ્યંત્યૂઢાનુકારા મકરવસતયો મારવીણાં સ્થલીનાં
યેનોત્તપ્તાઃ સ્ફુટંતસ્તડિતિ તિલતુલાં યાંત્યગેંદ્રા યુગાંતે ।
વર્ ચટિતિ
તચ્ચંડાંશોરકાંડત્રિભુવનદહનાશંકયા ધામ કૃચ્છાત્ વર્ કૃત્સ્નં
સંહૃત્યાલોકમાત્રં પ્રલઘુ વિદધતઃ સ્તાન્મુદે મંડલં વઃ ॥ 78 ॥ વર્ આહૃત્યાલોકમાત્રં પ્રતનુ
ઉદ્યદ્દ્યૂદ્યાનવાપ્યાં બહુલતમતમઃપંકપૂરં વિદાર્ય વર્ બહલ
પ્રોદ્ભિન્નં પત્રપાર્શ્વેષ્વવિરલમરુણચ્છાયયા વિસ્ફુરંત્યા ।
કલ્યાણાનિ ક્રિયાદ્વઃ કમલમિવ મહન્મંડલં ચંડભાનો- વર્ ચંડરશ્મેઃ
રન્વીતં તૃપ્તિહેતોરસકૃદલિકુલાકારિણા રાહુણા યત્ ॥ 79 ॥
ચક્ષુર્દક્ષદ્વિષો યન્ન તુ દહતિ પુરઃ પૂરયત્યેવ કામં વર્ ન દહતિ નિતરાં પુનઃ
નાસ્તં જુષ્ટં મરુદ્ભિર્યદિહ નિયમિનાં યાનપાત્રં ભવાબ્ધૌ ।
યદ્વીતશ્રાંતિ શશ્વદ્ભ્રમદપિ જગતાં ભ્રાંતિમભ્રાંતિ હંતિ
બ્રધ્નસ્યાખ્યાદ્વિરુદ્ધક્રિયમથ ચ હિતાધાયિ તન્મંડલં વઃ ॥ 80 ॥
॥ ઇતિ મંડલવર્ણનમ્ ॥
॥ અથ સૂર્યવર્ણનમ્ ।
સિદ્ધૈઃ સિદ્ધાંતમિશ્રં શ્રિતવિધિ વિબુધૈશ્ચારણૈશ્ચાટુગર્ભં
ગીત્યા ગંધર્વમુખ્યૈર્મુહુરહિપતિભિર્યાતુધાનૈર્યતાત્મ ।
સાર્ધં સાધ્યૈર્મુનીંદ્રૈર્મુદિતમતમનો મોક્ષિભિઃ પક્ષપાતા- વર્ મોક્ષુભિઃ
ત્પ્રાતઃ પ્રારભ્યમાણસ્તુતિરવતુ રવિર્વિશ્વવંદ્યોદયો વઃ ॥ 81 ॥
ભાસામાસન્નભાવાદધિકતરપટોશ્ચક્રવાલસ્ય તાપા-
ચ્છેદાદચ્છિન્નગચ્છત્તુરગખુરપુટન્યાસનિઃશંકટંકૈઃ । વર્ ન્યસ્ત
નિઃસંગસ્યંદનાંગભ્રમણનિકષણાત્પાતુ વસ્ત્રિપ્રકારં વર્ ત્રિપ્રકારૈઃ
તપ્તાંશુસ્તત્પરીક્ષાપર ઇવ પરિતઃ પર્યટન્હાટકાદ્રિમ્ ॥ 82 ॥
નો શુષ્કં નાકનદ્યા વિકસિતકનકાંભોજયા ભ્રાજિતં તુ વર્ કનકાંભોરુહા
પ્લુષ્ટા નૈવોપભોગ્યા ભવતિ ભૃશતરં નંદનોદ્યાનલક્ષ્મીઃ ।
નો શૃંગાણિ દ્રુતાનિ દ્રુતમમરગિરેઃ કાલધૌતાનિ ધૌતા-
નીદ્ધં ધામ દ્યુમાર્ગે મ્રદયતિ દયયા યત્ર સોઽર્કોઽવતાદ્વઃ ॥ 83 ॥
ધ્વાંતસ્યૈવાંતહેતુર્ન ભવતિ મલિનૈકાત્મનઃ પાપ્મનોઽપિ
પ્રાક્પાદોપાંતભાજાં જનયતિ ન પરં પંકજાનાં પ્રબોધમ્ ।
કર્તા નિઃશ્રેયસાનામપિ ન તુ ખલુ યઃ કેવલં વાસરાણાં
સોઽવ્યાદેકોદ્યમેચ્છાવિહિતબહુબૃહદ્વિશ્વકાર્યોઽર્યમા વઃ ॥ 84 ॥
લોટઁલ્લોષ્ટાવિચેષ્ટઃ શ્રિતશયનતલો નિઃસહીભૂતદેહઃ
સંદેહી પ્રાણિતવ્યે સપદિ દશ દિશઃ પ્રેક્ષમાણોઽંધકારાઃ ।
નિઃશ્વાસાયાસનિષ્ઠઃ પરમપરવશો જાયતે જીવલોકઃ વર્ ચિરતરવશો
શોકેનેવાન્યલોકાનુદયકૃતિ ગતે યત્ર સોઽર્કોઽવતાદ્વઃ ॥ 85 ॥ વર્ લોકાભ્યુદય
ક્રામઁલ્લોલોઽપિ લોકાઁસ્તદુપકૃતિકૃતાવાશ્રિતઃ સ્થૈર્યકોટિં
નૄણાં દૃષ્ટિં વિજિહ્માં વિદધદપિ કરોત્યંતરત્યંતભદ્રામ્ ।
યસ્તાપસ્યાપિ હેતુર્ભવતિ નિયમિનામેકનિર્વાણદાયી
ભૂયાત્સ પ્રાગવસ્થાધિકતરપરિણામોદયોઽર્કઃ શ્રિયે વઃ ॥ 86 ॥
વ્યાપન્નર્તુર્ન કાલો વ્યભિચરતિ ફલં નૌષધીર્વૃષ્ટિરિષ્ટા
નૈષ્ટૈસ્તૃપ્યંતિ દેવા ન હિ વહતિ મરુન્નિર્મલાભાનિ ભાનિ ।
આશાઃ શાંતા ન ભિંદંત્યવધિમુદધયો બિભ્રતિ ક્ષ્માભૃતઃ ક્ષ્માં
યસ્મિંસ્ત્રૈલોક્યમેવં ન ચલતિ તપતિ સ્તાત્સ સૂર્યઃ શ્રિયે વઃ ॥ 87 ॥
કૈલાસે કૃત્તિવાસા વિહરતિ વિરહત્રાસદેહોઢકાંતઃ
શ્રાંતઃ શેતે મહાહાવધિજલધિ વિના છદ્મના પદ્મનાભઃ ।
યોગોદ્યોગૈકતાનો ગમયતિ સકલં વાસરં સ્વં સ્વયંભૂ-
ર્ભૂરિત્રૈલોક્યાચિંતાભૃતિ ભુવનવિભૌ યત્ર ભાસ્વાન્સ વોઽવ્યાત્ ॥ 88 ॥
એતદ્યન્મંડલં ખે તપતિ દિનકૃતસ્તા ઋચોઽર્ચીંષિ યાનિ
દ્યોતંતે તાનિ સામાન્યયમપિ પુરુષો મંડલેઽણુર્યજૂંષિ ।
એવં યં વેદ વેદત્રિતયમયમયં વેદવેદી સમગ્રો
વર્ગઃ સ્વર્ગાપવર્ગપ્રકૃતિરવિકૃતિઃ સોઽસ્તુ સૂર્યઃ શ્રિયે વઃ ॥ 89 ॥
નાકૌકઃપ્રત્યનીકક્ષતિપટુમહસાં વાસવાગ્રેસરાણાં
સર્વેષાં સાધુ પાતાં જગદિદમદિતેરાત્મજત્વે સમેઽપિ ।
યેનાદિત્યાભિધાનં નિરતિશયગુણૈરાત્મનિ ન્યસ્તમસ્તુ વર્ ગુણેનાત્મનિ
સ્તુત્યસ્ત્રૈલોક્યવંદ્યૈસ્ત્રિદશમુનિગણૈઃ સોંઽશુમાન્ શ્રેયસે વઃ ॥ 90 ॥
ભૂમિં ધામ્નોઽભિવૃષ્ટ્યા જગતિ જલમયીં પાવનીં સંસ્મૃતાવ- વર્ ધામ્નોઽથ
પ્યાગ્નેયીં દાહશક્ત્યા મુહુરપિ યજમાનાં યથાપ્રાર્થિતાર્થૈઃ । વર્ યજમાનાત્મિકાં
લીનામાકાશ એવામૃતકરઘટિતાં ધ્વાંતપક્ષસ્ય પર્વ-
ણ્વેવં સૂર્યોઽષ્ટભેદાં ભવ ઇવ ભવતઃ પાતુ બિભ્રત્સ્વમૂર્તિમ્ ॥ 91 ॥
પ્રાક્કાલોન્નિદ્રપદ્માકરપરિમલનાવિર્ભવત્પાદશોભો
ભક્ત્યા ત્યક્તોરુખેદોદ્ગતિ દિવિ વિનતાસૂનુના નીયમાનઃ ।
સપ્તાશ્વાપ્તાપરાંતાન્યધિકમધરયન્યો જગંતિ સ્તુતોઽલં
દેવૈર્દેવઃ સ પાયાદપર ઇવ મુરારાતિરહ્નાં પતિર્વઃ ॥ 92 ॥
યઃ સ્રષ્ટાઽપાં પુરસ્તાદચલવરસમભ્યુન્નતેર્હેતુરેકો
લોકાનાં યસ્ત્રયાણાં સ્થિત ઉપરિ પરં દુર્વિલંઘ્યેન ધામ્ના । વર્ ચ ત્રયાણાં
સદ્યઃ સિદ્ધ્યૈ પ્રસન્નદ્યુતિશુભચતુરાશામુખઃ સ્તાદ્વિભક્તો વર્ શુચિ
દ્વેધા વેધા ઇવાવિષ્કૃતકમલરુચિઃ સોઽર્ચિષામાકરો વઃ ॥ 93 ॥
સાદ્રિદ્યૂર્વીનદીશા દિશતિ દશ દિશો દર્શયન્પ્રાગ્દૃશો યઃ વર્ દ્રાક્ દૃશો
સાદૃશ્યં દૃશ્યતે નો સદશશતદૃશિ ત્રૈદશે યસ્ય દેશે ।
દીપ્તાંશુર્વઃ સ દિશ્યાદશિવયુગદશાદર્શિતદ્વાદશાત્મા
શં શાસ્ત્યશ્વાંશ્ચ યસ્યાશયવિદતિશયાદ્દંદશૂકાશનાદ્યઃ ॥ 94 ॥
તીર્થાનિ વ્યર્થકાનિ હૃદનદસરસીનિર્ઝરાંભોજિનીનાં
નોદન્વંતો નુદંતિ પ્રતિભયમશુભશ્વભ્રપાતાનુબંધિ ।
આપો નાકાપગાયા અપિ કલુષમુષો મજ્જતાં નૈવ યત્ર વર્ સ્વર્ગાપગાયાઃ
ત્રાતું યાતેઽન્યલોકાન્ સ દિશતુ દિવસસ્યૈકહેતુર્હિતં વઃ ॥ 95 ॥ વર્ લોકં
એતત્પાતાલપંકપ્લુતમિવ તમસૈવૈકમુદ્ગાઢમાસી-
દપ્રજ્ઞાતાપ્રતર્ક્યં નિરવગતિ તથાલક્ષણં સુપ્તમંતઃ ।
યાદૃક્સૃષ્ટેઃ પુરસ્તાન્નિશિ નિશિ સકલં જાયતે તાદૃગેવ
ત્રૈલોક્યં યદ્વિયોગાદવતુ રવિરસૌ સર્ગતુલ્યોદયો વઃ ॥ 96 ॥
દ્વીપે યોઽસ્તાચલોઽસ્મિન્ભવતિ ખલુ સ એવાપરત્રોદયાદ્રિ-
ર્યા યામિન્યુજ્જ્વલેંદુદ્યુતિરિહ દિવસોઽન્યત્ર તીવ્રાતપઃ સા ।
યદ્વશ્યૌ દેશકાલાવિતિ નિયમયતો નો તુ યં દેશકાલા- વર્ નુ
વવ્યાત્સ સ્વપ્રભુત્વાહિતભુવનહિતો હેતુરહ્નામિનો વઃ ॥ 97 ॥
વ્યગ્રૈરગ્ર્યગ્રહેંદુગ્રસનગુરુ ભરૈર્નો સમગ્રૈરુદગ્રૈઃ વર્ ગુરુતરૈઃ
પ્રત્યગ્રૈરીષદુગ્રૈરુદયગિરિગતો ગોગણૈર્ગૌરયન્ ગામ્ ।
ઉદ્ગાઢાર્ચિર્વિલીનામરનગરનગગ્રાવગર્ભામિવાહ્ના-
મગ્રે શ્રેયો વિધત્તે ગ્લપયતુ ગહનં સ ગ્રહગ્રામણીર્વઃ ॥ 98 ॥
યોનિઃ સામ્નાં વિધાતા મધુરિપુરજિતો ધૂર્જટિઃ શંકરોઽસૌ
મૃત્યુઃ કાલોઽલકાયાઃ પતિરપિ ધનદઃ પાવકો જાતવેદાઃ ।
ઇત્થં સંજ્ઞા ડવિત્થાદિવદમૃતભુજાં યા યદૃચ્છાપ્રવૃત્તા-
સ્તાસામેકોઽભિધેયસ્તદનુગુણગુણૈર્યઃ સ સૂર્યોઽવતાદ્વઃ ॥ 99 ॥ વર્ ગણૈઃ
દેવઃ કિં બાંધવઃ સ્યાત્પ્રિયસુહૃદથવાઽઽચાર્ય આહોસ્વિદર્યો વર્ આર્યઃ
રક્ષા ચક્ષુર્નુ દીપો ગુરુરુત જનકો જીવિતં બીજમોજઃ ।
એવં નિર્ણીયતે યઃ ક ઇવ ન જગતાં સર્વથા સર્વદાઽસૌ વર્ સર્વદાઃ
સર્વાકારોપકારી દિશતુ દશશતાભીષુરભ્યર્થિતં વઃ ॥ 100 ॥
શ્લોકા લોકસ્ય ભૂત્યૈ શતમિતિ રચિતાઃ શ્રીમયૂરેણ ભક્ત્યા
યુક્તશ્ચૈતાન્પઠેદ્યઃ સકૃદપિ પુરુષઃ સર્વપાપૈર્વિમુક્તઃ ।
આરોગ્યં સત્કવિત્વં મતિમતુલબલં કાંતિમાયુઃપ્રકર્ષં
વિદ્યામૈશ્વર્યમર્થં સુતમપિ લભતે સોઽત્ર સૂર્યપ્રસાદાત્ ॥ 101 ॥
ઇતિ શ્રીમયૂરકવિપ્રણીતં સૂર્યશતકં સમાપ્તમ્ ।
